Goede sier

Hoe verbind je erfgoed met een goed doel?

De Scholtensschool in Wolvega stelde ons een moeilijke vraag. De school wilde erfgoed en kunst verbinden aan hun goede-doelenproject voor Malawi. Binnen het Kiekes-project, zoals Cultuureducatie met Kwaliteit in de Stellingwerven genoemd wordt, speelt erfgoed de hoofdrol. Aan ons de uitdaging om erfgoed, Malawi en kunst te verbinden. Samen met de school hebben we gekozen voor het onderwerp sieraden.

Alle leerlingen maken sieraden met als inspiratiebron:

• historische sieraden uit het Fries Museum, waaronder oorijzers, horlogekettingen, kralensnoeren en zelfs een vervalste vikingschat.
• sieraden uit Malawi (in de vitrine op school)
• hedendaagse sieraad-ontwerpen (zoals deze)
• eigen erfgoed, zoals een bloedkoralen ketting en wat de kinderen aandragen

Als alles klaar is, worden de sieraden verkocht ten behoeve van de kinderopvang in Malawi.

De start van het project was het bezoek van de Skotsploech uit Sneek, een folkloristische dansgroep. De week erna kwamen wij. De kinderen wisten nog goed hoe de sieraden van de mannen (horlogeketting met signetten) en de vrouwen (oorijzers, halssnoer) eruit zagen.

Verzamelen, verzinnen en ontdekken

In de groepen 1 tm 3 speelden we dat de kring een ketting werd, de wc-ketting was ons voorbeeld. Daarna rolden we samen zoutdeeg tot bolletjes, maakten ze plat tot cirkels, rolden ze op tot en cilinders, maakten slangen en slakkenhuizen en prikten er met een satéstokje gaatjes in. Daarna experimenteerden de kinderen met vormen, kleuren, compositie en de grenzen van het materiaal. ‘Mag ik ook mengen?’ Natúúrlijk mag jij mengen!’ Een jongetje ging zo op in zijn spel dat hij geen aandacht had voor de opdracht en op de tafel met reepjes klei een ‘golfmachine’ maakte. Hij vertelde honderduit, terwijl de laatste klasgenootjes hun stokje met kralen inleverden bij de juf, zodat ze gebakken konden worden.

In de groepen 4 tm 8 lieten we op het digibord afbeeldingen zien van gouden, zilveren, houten en benen kettingen, armbanden, gespen, knopen en ornamenten uit het Fries Museum. Zelf hadden we ook een erfstuk meegenomen. Kinderen vertelden over sieraden die nog van oma of zelfs van háár oma waren geweest en over het oude horloge van opa.
De volgende serie afbeeldingen die we lieten zien waren sieraden uit Malawi, van oud Afrikaans kralenwerk (erfgoed!) en moderne leren bandjes tot de kalen die kinderen in Malawi van papier uit tijdschriften rolden.
We eindigden met sieraden van hedendaagse ontwerpers, gemaakt van ongewoon materiaal als plastic dopjes, textiel, hout en rubber en van de kapotte voorwerpen uit de rommella die toch niet weg mochten.

De eerste les onderzochten de leerlingen de mogelijkheden. Groep 4 en 5 kreeg materialen uit de natuur: schelpen, zaden, veren, houtjes en rubber. Verschillende kinderen hadden een maiskolf bij zich of een zakje schelpen. Juf had een heleboel droge venkelstengels meegenomen waarvan de kinderen holle pijpjes zaagden. Groep 6, 7 en 8 kreeg resten van de consumptiemaatschappij te verwerken: plastic, metaal en textiel. Zelf hadden ze ook wat rommeltjes meegenomen: kapotte kettingen, knopen, kralen. De leerlingen probeerden van alles uit: wat combineert mooi bij elkaar, hoe kan ik het ordenen, hoe kan ik het aan elkaar verbinden, hoe wordt het een sieraad en hoe kun je een sieraad dragen?

Een geweldige creativiteit barstte los, vooral in de groepen 4 en 5. Het hoefde nog niets te zijn, maar wat waren ze, na de eerste les, al ver!

Wie gaat jouw ketting kopen?

De opdracht in de tweede les was om de sieraden nu echt draagbaar en verkoopbaar te maken.

In groep 1, 2 en 3 begonnen we weer in de kring als ketting. Hoe konden we een nieuwe kring maken: van jongen-meisje-jongen-meisje? Bleken er twee keer zoveel jongens als meisjes in de klas te zitten. De kinderen hadden al snel door waarom we dit deden: de kring is een ketting en kralen kun je ook om-en-om rijgen op kleur! Ze wilden graag kettingen en armbandjes maken van hun zelfgemaakte kralen. Maar ze mochten niet mee naar huis…

De leerlingen uit groep 6, 7 en 8 moesten ervoor zorgen dat hun sieraad veilig en draagbaar was en nadenken over hun doelgroep. Ze werden ineens een stuk conventioneler, want: wíe gaat je armband kopen als hij er ongewoon uitziet? ‘Is het belangrijk dat ík het mooi vind? Nee! Misschien maak je het wel voor je hippe zus, je stoere oom of je kleine buurmeisje’.

Groep 4 en 5 begrepen wel dat een ketting niet uit elkaar mag vallen en een armband niet kan gaan schimmelen. Ze maakten alles goed stevig aan elkaar vast en bleven trouw aan hun prachtige vondsten en combinaties. De tijd was veel te kort.