Vrijheid

70 jaar vrijheid was het gegeven onderwerp voor beeldende workshops op CBS Votum Nostrum in Wijnjewoude. Marcel gaf les aan groep 1-2 en groep 8, Birgit aan groep 3 en groep 5-6.

Groep 1-2 en groep 8

Zowel groep 1-2 als groep 8 bouwde labyrinten. De kleuters (boven en rechtsonder in de afbeelding) hadden er talent voor.

De achtste groepers (linksonder) voelden feilloos de paradox aan in het gedicht van Gerrit Komrij.

Er is geen vrijheid in de zandwoestijn,
Al staan er nergens hekken, nergens palen.
Het is maar beter – als je vrij wilt zijn –
Om sierlijk door een labyrint te dwalen.

Zelfs een ‘achterhuis’ werd in hun driedimensionale labyrint verwerkt.

Groep 3

We kijken naar een plaatje op het digibord. Het is een boekomslag en er staat op: Ik mag helemaal niks. We zien een meisje dat haar tong uitsteekt. Ik vraag: mogen jullie doen wat je wil? De kinderen denken allemaal dat ze alles mogen. Heerlijk lijkt me dat.

Ik lees het gedicht Drie ouwe ottertjes voor.

Zijn er toch ook dingen die zij niet mogen? Mag je slaan? Nee, natuurlijk niet, vinden ze, dan doe je iemand pijn. ‘Nou’, zegt een jongen, terwijl hij opspringt: ‘als er een dief komt dan mag je hem doodmaken’. ‘Nee, hoor, dat mag niet’, zeggen Juf en ik in koor. Een andere jongen weet dat je een dief wel mag vangen en dan de politie bellen.

Zijn er ook dingen die moeten? De kinderen zijn het erover eens dat school moet. Behalve als je vrij hebt.

Op een tafel heb ik stapeltjes gekleurd A4 en oliepastels klaargelegd. De kinderen mogen tekenen. Ze mogen helemaal zelf weten wat. Op de grond leg ik drie grote vellen papier waarop ik schrijf: ‘ik mag’, ‘ik mag niet’ en ‘ik wil’. De kinderen bedenken zelf waar hun tekeningen bij horen. De dingen die nergens bij horen komen op een vierde vel papier. Een groepje meisjes leert elkaar harten tekenen. Enkele jongens tekenen mannetjes die plassen en vrouwtjes met borsten. Even later liggen de meeste tekeningen bij: ‘ik mag’ en: ‘ik mag niet’. Kunnen ze ook tekenen wat ze graag willen? Naar het zwembad! IJsjes eten! Dát is vrijheid, voor groep 3.

Groep 5-6

We doen een spel. Drie kinderen krijgen een sticker met een woord op hun rug geplakt: koning, hond, juf… Ze krijgen de opdracht de andere twee kinderen in hun groepje te benaderen als het personage dat op hun rug staat. Dat blijken ze heel moeilijk te vinden. Ze zijn vooral bezig te raden wat ze zelf zijn. In het tweede groepje barst de ‘lafaard’ in tranen uit. Zo sterk kan het werken, als je een label opgeplakt krijgt. Gelukkig is het snel weer over, het was maar een sticker. Niet echt.

Ik vraag: ‘kun je zelf kiezen wie je bent?’ Het gesprek dat de kinderen voeren gaat vooral over wat je goed kan en hoe je eruit ziet. Een meisje klaagt dat ze niet zelf mag kiezen wat ze aantrekt: ‘en dat vind ik heel stom’. Een jongen zegt dat je zelfs als je weinig talent hebt, je toch best een kampioen kan worden. Een meisje vult aan dat je daarvoor vooral een sterke wil nodig hebt en heel veel doorzettingsvermogen. Anders lukt het zelfs niet mèt talent. De groep is het erover eens dat je deels zelf kunt kiezen wie je bent, maar niet helemaal.
Dan leven de kinderen zich tot de pauze uit met structuren tekenen.
Na de pauze lees ik het gedicht voor In ’t kleine dorpje Bladerstil/ daar kiest men wat men worden wil/… ik besluit met: ‘wat wil je worden? Een vogel, een monster, een ophaalbrug?’ De kinderen maken maskers van wat ze vandaag willen zijn en gebruiken daarbij de structuren die ze hebben getekend. Als ze klaar zijn gaan ze allemaal op de foto.